TÜP BEBEK NEDİR ?
Doğal yollarla gebelik oluşmadığı durumlarda kadının yumurtaları ve erkeğin spermlerinin vücut dışında laboratuvar ortamında birleştirilip, döllenip anne adayının rahmine yerleştirilmesi işlemine tüp bebek denilmektedir. Bu işlemde erkek ve kadının üreme hücreleri vücut sıcaklığındaki bir ortamda 48 saat bekletilir ve bu geçen sürede elde edilen yumurtaların yaklaşık olarak % 50’sinde döllenme gerçekleşir. Tüp bebek uygulanan kadınların yaklaşık olarak yarısında gebelik meydana gelir ve bunların % 10 civarı düşükle sonuçlanabilirken, % 40’ı bir bebek sahibi olabilir. Tüp bebekte uygulama sayısı arttıkça başarı oranı da artmaktadır.
Tüp bebekte neden başarı oranı yüksektir?
Tüp bebek yönteminde başarı oranının diğer yöntemlere göre daha yüksek olma sebebi; yumurtaların çeşitli ilaçlarla uyarılıyor, canlandırılıyor olması, yumurta ve spermlerin vücut dışında ve döllenmeye en uygun ortamda birleştiriliyor olmasıdır.
Bunun yanında normal gebelikte sağlıklı sperm ve yumurtaların seçilebilme imkanı yokken, tüp bebekte seçilebilmektedir ve döllenen yumurtalar özel bir cihazla anne rahminin içine yerleştirilmektedir. Bu sayede kadının tüplerinde yaşanan sorunlardan da etkilenme olasılığı ortadan kaldırılmaktadır. Ayrıca bir seferde çok fazla sağlıklı embriyo transfer edilebildiği için gebeliğin gerçekleştirilme olanağı da artar. Tabi bu durum çoğul gebelik riskini de arttırmaktadır.
Tüp bebek kimlere uygulanmaktadır?
- Tüp bebek doğal yollarla gebeliğin gerçekleşemediği durumlarda uygulanmaktadır. Yumurtlama konusunda problemleri olan, yumurta sayısı az ya da kalitesi düşük olan kadınlara, sperm rezervi az, kalitesi düşük, hareketliliği beklenenden az olan erkeklere tüp bebek yöntemi uygulanabilmektedir. Ayrıca herhangi bir cerrahi müdahale ya da enfeksiyon sebebiyle tüplerinde hasar meydana gelen, tüplerde tıkanıklık olan kadınlarda da tüp bebek yöntemi ile gebelik gerçekleştirmek mümkündür.
- Tüp bebek yönteminin en sık tercih edildiği durum kadında ilerleyen yaş ve olumsuz yaşam koşulları dolayısıyla yumurta rezervinin kötü olmasıdır. Özellikle 35 yaşına kadar gebe kalamayan kadınların gerekli test ve tahlilleri yaptırdıktan sonra zaman kaybetmeden tüp bebek tedavisine başlamaları önerilmektedir.
- Zira erken yaşlarda yapılan tüp bebek tedavisi çok daha kısa sürede, çok daha başarılı sonuçlar verebilmektedir.
Tüp bebek tedavisi için öncelikle çiftlerin belli bir süre boyunca doğal yolla gebeliği uygun şartlarda denemiş olmaları istenmektedir. Yaşı 35’ten küçük olanların yaklaşık 1 yıl, yaşı 35’in üzerinde olanların ise ortalama 6 ay boyunca düzenli aralıklarla korumasız cinsel ilişki yaşamış olmaları ve buna rağmen gebelik elde edememeleri durumunda tüp bebek tedavisi denemesinden bahsetmek önerilmektedir.
Burada kast edilen “düzenli cinsel ilişki” haftada 2 – 3 kez ya da 2 günde bir korumasız cinsel ilişkidir. Zira haftada bir kez gibi seyrek ya da her gün gibi çok sık cinsel ilişki durumunda gebelik elde edebilmek daha zor olabilmektedir. Çünkü çok seyrek olduğunda kadının yumurtlama zamanını kaçırmak söz konusu olabileceği gibi, çok sık ilişkide de baba adayının menisinde yeterli sayıda ve kalitede sperm birikebilmesi mümkün olmayabilir.
İşte burada belirtilen sıklıkta korumasız cinsel ilişkiye rağmen doğal yolla gebelik elde edilemediğinde doktora başvurulması ile üremeye yardımcı tedavi yöntemlerinden en uygun olanı seçilmektedir. Genellikle yumurtalama tedavisi, aşılama uygulamaları gibi daha ön koşul uygulamaların ardından gebeliğin gerçekleşme olasılığının çok yüksek olduğu tüp bebek tedavisine geçilir.
Çifte yapılan detaylı inceleme ve testlerin sonucunda tüp bebek tedavisine karar verildiğinde kadının yumurtalık rezervi değerlendirilir ve gerekiyorsa yumurta sayısını artırıcı, yumurtlamayı kolaylaştırıcı birtakım ilaçlar kullanması sağlanır.
Bu şekilde yumurta geliştirilir ve bu gelişim sık aralıklarla kontrol edilerek takip edilir. Kadından laboratuvar ortamında alınan yumurta hücreleri, vücut içindeki koşullara en yakın özellikte cihazlar ve büyüme sıvıları içinde toplanır ve döllenmeye kadar burada tutulur.
Aynı gün baba adayından da sperm örneği alınır ve döllenmeye hazır hale getirilir. Eğer çifte klasik tüp bebek yöntemi uygulanacaksa sperm ve yumurta hücresi aynı ortama alınır ve tıpkı doğal yolla gebelikte olduğu gibi sperm hücresi yumurtaya ulaşır ve onu döller. Ancak mikroenjeksiyon yöntemi kullanılacaksa uzmanlar tarafından seçilmiş en kaliteli sperm hücresi, mikrokanüller kullanılarak yumurta hücresinin içine enjekte edilir.
Yukarıda anlatıldığı gibi döllenmiş yumurta rahim ortamına en benzer şekilde oluşturulmuş özel cihazlar içine alınır. Bu şekilde oluşan embriyoların gelişimi de her gün takip edilir. Bu şekilde en kaliteli embriyo seçilir ve uygun olan dönemde anne adayının rahmine transfer edilir. Embriyonun transfer edildiği günden sonraki 12. günde ise kanda gebelik testi yapılarak gebeliğin gerçekleşip gerçekleşmediği öğrenilir.
Ne zaman tüp bebek tedavisine başvurmak gerekir?
Gebelik elde edebilmek isteyen herkes, korumasız cinsel ilişkiye girdiği ilk ay bunu gerçekleştirmiş olmayı hayal eder. Ancak aslında durum hiç de öyle değildir. Gebeliğin gerçekleşmesi pek çok farklı faktörün her birinin olumlu seyretmesi ile mümkün olmaktadır.
Şöyle ki; 30 yaşında, sağlıklı bir şekilde yumurtlayan bir kadının eşinin de sperm sayısı ve kalitesinin istenen düzeyde olduğu var sayıldığında korumasız cinsel ilişkiye giriyorsa her ay hamile kalabilme olasılığı ortalama % 20 – 25’tir. Bir de kadının yaşı 35’in altında ise bu olasılık her yıl, hatta her ay hızla azalmaktadır. Yani aslında toplumda yanlış bilindiği gibi birkaç kez korumasız cinsel ilişkiye girdiği halde gebe kalamayanlar kısır olmayabilir.
Tüp Bebek Uygulamasında Temel Aşamalar Nelerdir?
- 1. IVF – Tüp Bebek | İLK MUAYENE
Kısırlık (infertilite) probleminizin araştırıldığı ya da önceki denemlerinizin değerlendirilerek tedavi planının belirlendiği randevudur.Uygun tedavi protokolünün kararlaştırılması açısından son derece önemlidir. Erkeğin sperm analizi mutlaka yapılmalıdır. Sperm analizi için 3 gün cinsel perhiz gerekmektedir. Kadının ise adetinin ikinci günü ultrasonografi tetkiki ile yumurtalıkları ve rahimi incelenmelidir. Aynı zamanda hormon testleri istenir. - 2. IVF – Tüp Bebek | OVULASYON İNDÜKSİYONU (YUMURTLAMANIN UYARILMASI)
Normalde her sağlıklı kadın ayda bir tane yumurta üretmektedir. Ovulasyon indüksiyonu yani yumurtlamayı artırıcı ilaçların tatbiki ile üretilen yumurta sayısı artırılarak gebelik şansını artırabilmekteyiz. Yumurtalıkları uyarıcı bu ilaçlar ortalama 7-12 gün süre ile kullanılır. Yumurtalıklardaki foliküllerin gelişimi periyodik olarak yapılan ultrasonografik ve hormonal incelemelerle takip edilir. Bu bulgulara göre yumurtaların toplanması için en uygun zaman belirlenir. Yeterli büyüklüğe gelen foliküllerdeki olgun yumurtaların toplanabilmesi için HCG (yumurta çatlatma iğnesi) uygulaması yapılır. - 3. IVF – Tüp Bebek | YUMURTA TOPLAMA
Yumurtalıkların uyarılması ile olgunlaşan yumurtaların, vajinal ultrason eşliğinde genel veya lokal anestezi altında toplanması işlemidir. Kısa ve basit bir işlemdir.Ağrısızdır. - 4. IVF – Tüp Bebek | SPERM ÖRNEĞİNİN VERİLMESİ
Yumurta toplama işleminin yapıldığı gün erkekten steril bir kap içerisine semen örneği uygun koşullarda alınır. Semen örneği içindeki sperm hücreleri IMSI Yöntemi uygulanarak, hareket ve şekil bakımından en iyi sperm hücreleri seçilir. - 5. IVF – Tüp Bebek | EMBRİYO TRANSFERİ
En iyi gelişmiş 3 adet embriyonun (Grade1) rahim içerisine transfer edilmesi işlemidir. Çok basit ve ağrısız bir işlemdir. Embriyo transferi 2-5 gün içerisinde ve ultrason eşliğinde yapılır. Transferden 12 gün sonra gebelik testi yapılması istenir.